Neden Yeşil Binalar?
Çağımızın en önemli küresel sorunlarından biri; sanayileşen ve gelişen dünyanın ihtiyaç duyduğu enerji miktarının her geçen gün daha da artması ve bu enerji ihtiyacının büyük oranda fosil yakıtlar ile karşılanması nedeni ile Dünya’nın ortalama sıcaklığının artması yani küresel ısınmadır. Bu olumsuz etkilerin en önemli sebebi normalde atmosferde doğal olarak bulunan ve faydalı olan sera gazlarının miktarının artması ve bu nedenle iklim değişikliklerine ve doğanın dengesinin bozulmasına da neden olmasıdır.
Küresel ısınma sorunu üzerine yapılan araştırmalar; binaların ve yaşam alanlarının da en az endüstri kadar doğa üzerinde ciddi olumsuz etkileri olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla bu durum insanların yaşam kalitelerinin azalmasına sebep olmaktadır. Yıllar içerisinde gelişen bilinç ve birikim ile oluşturulan “Yeşil Bina” tanımı; yaşam kalitesini artırmaya yönelik, sosyal ve çevresel sorumluluk bilinciyle ve sağlıklı ve zengin bir çevre oluşturulması ihtiyacı ile nitelendirilen sürdürülebilir mimaride, çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyen, enerjiyi ve suyu daha az harcayan, kaynakları ve malzemeleri daha verimli kullanan binalar olarak oluşturulmuştur.
Başlangıçta, ürün toksitesi ve bunun çocuk sağlığı ile iç mekan çevre kalitesi IEQ (indoor environmental quality) üzerindeki etkisi konusunda artan kaygılar karşısında birçok yeşil ürün standardı geliştirilmiş, 21. yüzyılda, küresel ısınma ve kaynak tükenmesi konusundaki artan endişeler ve gelişen araştırmalarla desteklendiğinde, yeşil ürün standartlarının ve sertifikalarının sayısı ve türü artmıştır. Dünya’da binaları çevresel etkilerine göre değerlendiren pek çok Yeşil Bina standardı geliştirilmiş ve geliştirilmekte olup bunlardan başlıcaları 1990’da İngiltere’de ortaya çıkan BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method), 1998’de Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan LEED (Leadership in Energy and Environmental Design), 1998’de gelişmiş ülkelerin biraraya gelmesiyle kurulan kurulan IISBE (International Initiative for Sustainable Built Environment), 2003’de BREEAM’den uyarlanarak Avustralya’da oluşturulan Greenstar, 2004’de Japonya’da ortaya çıkan CASBEE (Comprehensive Assessment for Building Environmental Efficiency) ve 2009’da Almanya’da ortaya çıkan DGNB (Deutsche Gesellschaft fur Nachhaltiges Bauen)’dir.
Yeşil bina uygulamalarında kullanılan teknik; tasarımdan inşaatın sonuna kadar hatta işletme süresince de yüksek performansla binaların çevreye verdikleri negatif etkileri azaltmaya çalışmaktır. Gerçekleştirilen bu çalışmalarla binalar ve yaşam alanlarında olumsuz çevresel etkilerin azalmasına artı olarak, işletme masrafları azalır, binanın değeri artar, içinde yaşayan ve çalışan kişilerin sağlığı, konforu ve verimliliği artar, binanın ömrü uzar.
Bir Yeşil Bina Sertifikasyon Sistemi; LEED
Seçilen yapım tekniği, malzemeler, iklim verilerine uygunluğu, doğal ve yenilenebilir kaynak kullanımı, ihtiyacından fazla alan harcamayan, kaynak tüketmeyen bir anlayış vb. hepsi yapının çevre dostu olarak nitelendirilmesinde etkili faktörlerdir. Dünyada tanınırlığı ve kabul edilebilirliği en yüksek yeşil bina sertifikalarından biri olan LEED Sertifikası; Çevreye Duyarlı Yapı Sertifikası olarak ifade edilmekte olup, sahip olduğu farklı değerlendirme sistemleri ile tüm yapı türleri için alınabilmektedir. Binaların sahip olduğu özelliklere göre puanlama sonucunda, binalar 4 sertifika seviyesinden birisi ile sertifikalandırılmaktadır.
Binalar dört ayrı alanda sertifika alabilirler:
Sertifika için belirlenen puanlama sistemi şu şekildedir:
Zorunlu koşulların yerine getirilmesi ile alınan sertifika: 40-49 Puan
Gümüş: 50-59 Puan
Altın: 60-79 Puan
Platin: 80+ Puan
Şu anda 21 yeni çerçeve ve yeni yapı, tadilat ve mevcut binalar dahil olmak üzere belirli bina türlerine göre uyarlanan LEED derecelendirme sisteminde farklı projeler için farklı LEED sertifika sistemleri geliştirilmiştir:
LEED-NC: Yeni inşaat ve renavosyon
LEED-EB: Mevcut Binalar
LEED-CI: Binada yaşayanlar için iç tasarım
LEED-CS: Core-and-shell projects
LEED-H: Evler
LEED-ND: Mahalle Gelişimi
Sistemin puanlaması 6 kategoride yapılır:
1- Yeşil Binalar İçin Sürdürülebilir Araziler Seçilmiş Olmalıdır(18 puan)
İlk aşama arsa analizidir. Bu kriterde kullanıma uygun bulunan arazide çalışmalara başlandıktan sonra, inşaat süresince de inşaattan kaynaklanan kirliliğin önlenmesi ve toprak erozyonunun çevreye etkisi ölçümleri ve erozyon ve sediment kontrol planı uygulanması ve ısı adası etkisinin azaltılmasına yönelik tasarımlar oluşturulması gibi arazi ile ilgili konular değerlendirilerek puanlama yapılır.
2- Su Tüketimi En Verimli Şekilde Olmalıdır(9 puan)
Günümüzde en küresel konulardan bir tanesi de su tüketimidir. Yeşil bina kriterlerinde toprağa düşen su miktarını azaltmak ve geri dönüşüme sokmak çok önemli bir etkendir.
3- Enerji tüketimi ve Yenilenebilir Enerji Kullanımı(39 puan)
LEED Sertifika kriterlerinin en önemli ve en çok puan getiren kategorisi enerji ve atmosfer konusudur. Gelişen teknolojiler takip edilerek oluşturulan tasarımlarda yapıların enerji tüketiminde en ileri teknoloji prensibi ile hareket edilmeli, atmosfere zarar verecek etkilerde bulunmamaları gereken bu teknolojilerin bu kategoriye katkı sağlaması beklenmektedir. Yeşil binalar enerjilerini kendileri üretebilen ve ürettiğini kullanan olmalılardır.
4- Yeşil Dostu Malzeme ve Kaynak Kullanımı(16 puan)
Günümüzde malzeme seçimlerinin çevre ekolojisi açısından oldukça önemli olduğu anlaşılmıştır. Bu kapsamda eko-malzeme üretimini desteklemek oldukça önemlidir.
5- Mekânların Kullanımı ve Hava Kalitesi(18 puan)
Yeşil binalarda yaşayacak kişilerin yaşamının daha kolaylaştırması için yapılan faaliyetler LEED sertifika kriterleri arasındadır.
6- İnovasyon ve Tasarım (6 artı 4 de tasarımda LEED sertifikalı profesyonel kullanmak)
Sertifika almak için binanın proje kaydı yapıldığında, USGBC tarafından belirlenmiş yaklaşık 20 kredi başlığından projenin bulunduğu yere göre puan alınabilecek krediler belirlenir. Burada amaç LEED Kriterleri’ni önemli ölçüde aşan veya yeni kriterler getiren projelerin teşvik edilmesi ve projede çevresel katkı sağlayabilecek yeni uygulamalara yer verilmesi yani yeşil bina uygulaması olabilecek farklı çalışmaların desteklenmesidir.